Chcesz wybudować studnię? Sprawdzić warunki hydrogeologiczne? Znaleźć wodę na działce? Nie musisz inwestować w drogie odwierty czy poświęcać czasu na wątpliwe chałupnicze metody. Dowiedz się, jak sprawdzić, na jakiej głębokości jest woda, wykorzystując analizę hydrogeologiczną.

Spis treści:

  1. „Panie, ta studnia ma być tylko do podlewania ogródka!” – czyli o skomplikowanych warunkach hydrogeologicznych.
  2. Jakie są rodzaje wód gruntowych?
  3. Na jakiej głębokości są wody gruntowe?
  4. Jak sprawdzić, na jakiej głębokości jest woda?
  5. Jak to wygląda w praktyce?
  6. Skąd wiedzieć, na jakiej głębokości jest woda na naszej działce?
  7. Podsumowanie

„Panie, ta studnia ma być tylko do podlewania ogródka!” – czyli o skomplikowanych warunkach hydrogeologicznych.

Na spotkaniu rodzinnym pochwaliłam się kuzynowi, że pracuję jako geolog. Od razu podzielił się ze mną swoją historią o tym, jak chciał wykopać studnię. Nie za dużą, tylko taką żeby móc ją wykorzystać do podlewania trawnika na swojej ogromnej działce.

Rozmawiał z jednym studniarzem, z drugim, z kolejnymi. Każdy mówił mu, że woda na jego działce jest dopiero na głębokości ok. 130 m! Ale jak to? Przecież to miała być studnia tylko do podlewania ogródka. Aby zrozumieć, dlaczego to skomplikowana kwestia, przejdźmy
do omówienia rodzajów wód gruntowych.

Jakie są rodzaje wód gruntowych?

Zanim odpowiemy na pytanie, jakie są rodzaje wód gruntowych, wyobraźmy sobie tort składający się z wielu warstw. Analogiczną strukturę ma gleba, którą tworzą różne poziomy. Aby woda przemieszczała się pod ziemią, musi trafić na odpowiednią warstwę. Dokładniej mówiąc, jest to ośrodek porowaty, ze szczelinami, albo luźny.

W naszym torcie takim ośrodkiem jest warstwa ciasta. Biszkopt ma drobne pęcherzyki powietrza, dzięki którym może zostać nasączony. Taka struktura ciasta sprawia, że poncz może je nawilżyć. Podobnie jest z warstwami gleby, w których znajduje się woda. Przemieszcza się ona m.in. w piaskach, marglach czy wapieniach.

Takie warstwy nazywamy warstwami wodonośnymi. Nie muszą one jednak występować ciągle, tak jak w torcie, szczególnie jeśli mówimy o osadach piaszczystych na nizinach. Wykształciły się one głównie w wyniku działalności lodowca oraz wód powierzchniowych.

Bywa tak, że bazą drenażu, czyli najniżej położonym zwierciadłem wody, w stronę którego jest skierowany ruch wody podziemnej, jest rzeka lub jezioro. W przekrojach widać wtedy, że woda płynie nie tylko w samym korycie, ale wypełnia także piaski, które je otaczają. Z zewnątrz tego nie dostrzeżemy, ale gdy przetniemy nasz „tort”, wiele rzeczy nam się wyjaśnia.

Na niektórych terenach, w wyniku działalności lodowca, osady odkładały się naprzemiennie. Jest to sytuacja zbliżona do tortu, czyli pod warstwą gliny znajduje się warstwa piasku, a poniżej ponownie glina i piasek. Może być też tak, że piaski zgromadziły się w kształt soczewki.

To jak Kinder Niespodzianka. Wokół jest nieprzepuszczalna glina (jak ciemna czekolada), a w środku soczewka zawodnionego piasku (jak czekolada biała). Skąd zatem bierze się woda w takiej soczewce?

Przyjmuje się, że glina jest ośrodkiem nieprzepuszczalnym, jednak nie jest to do końca prawdą. Wszystko zależy od wielkości cząstek i minerałów. Co do zasady, glina jest mieszaniną osadów zawierającą 10 – 30% frakcji ilastych i minimum 30% sumy frakcji pylastej i piaszczystej. A skoro glina zawiera część piaszczystą, to woda ma możliwość przemieszczania się w tej przestrzeni.

W związku z cechami grunty, wody dzieli się więc na:

  • pylaste,
  • piaszczyste,
  • zwięzłe,
  • pylaste zwięzłe,
  • piaszczyste zwięzłe.

Wodę, która znajduje się w glinach, określa się mianem sączeń. Dzieje się tak ze względu na to, że przemieszcza się ona bardzo powoli. To właśnie dzięki sączeniu woda może się znaleźć w soczewce otoczonej warstwą teoretycznie nieprzepuszczalną.

Na jakiej głębokości są wody gruntowe?

Aby sprawdzić, na jakiej głębokości są wody gruntowe, bada się m.in. wcześniej wspomniane przekroje, czyli mapy hydrogeologiczne. Co nam one mówią?

Jeśli lustro wody pojawia się na głębokości 2-3 m poniżej terenu, mówimy o niskim poziomie wód. Z kolei kiedy lustro wody pojawia się na głębokości 30-50 cm poniżej terenu, mówimy o wysokim poziomie.

Co to oznacza? Wysoki poziom wody gruntowej może utrudniać budowę domu, który potrzebuje dodatkowego wzmocnienia oraz izolacji przeciwwilgociowej. Jednak w przypadku budowy studni, będzie nam prościej, ponieważ konieczne odwierty nie będą musiały sięgać głęboko.

Inaczej jest w przypadku niskiego poziomu wody gruntowej. Budując studnię na takim terenie, musimy liczyć się z większymi kosztami. Ponadto do takiej inwestycji mogą być potrzebne dodatkowe pozwolenia oraz badania, jeśli odwiert ma być głęboki.

Jak sprawdzić, na jakiej głębokości jest woda?

Jak szukać wody na działce? Niektórzy zwracają się o pomoc do różdżkarza, inni do geologa. Przyjrzyjmy się różnym sposobom badania wody gruntowej.

Obserwacja roślin

Rośliny takie jak wierzby, topole czy trzcina często rosną w miejscach zasobnych w wodę gruntową. Zwróć uwagę na obszary, gdzie roślinność jest szczególnie bujna i zdrowa – może to wskazywać na bliskość lustra wodnego. Kolejną wskazówką są miejsca, gdzie trawa pozostaje zielona przez dłuższy czas w okresach suszy. Mogą one również sygnalizować wyższy poziom wody w glebie.

Odkrywki glebowe

Odkrywki glebowe to jedna z bardziej bezpośrednich metod sprawdzenia głębokości, na jakiej znajduje się woda. Ta metoda polega na zrobieniu małego wykopu w celu bezpośredniej obserwacji warstw gleby. Poprzez analizę wilgotności poszczególnych poziomów można określić potencjalne źródła wody.

Sąsiednie działki

Informacje o poziomie wód gruntowych można również uzyskać poprzez obserwację sąsiednich działek. Jeśli sąsiednie tereny mają studnie lub źródła wody, może to być dobrym wskaźnikiem obecności wód gruntowych również na Twojej działce. Rozmowy z sąsiadami mogą dostarczyć Ci cennej wiedzy o głębokości występowania wody.

Ponadto analiza map hydrogeologicznych lub historycznych danych o wodach gruntowych w regionie może dostarczyć dodatkowych informacji, które będą przydatne w procesie poszukiwania wody.

Metody geologiczne

W przypadku geologii, swoją wiedzę czerpiemy z odwiertów badawczych, poszukiwawczych, z dokumentacji geologicznych kopalni (także żwirowni) oraz z dokumentacji hydrogeologicznej studni. Dzięki temu możemy dowiedzieć się, na jakiej głębokości jest woda na działce.

Jak to wygląda w praktyce?

Wróćmy zatem do naszego przykładu z kuzynem. Do analizy posłużyłam się ogólnodostępnymi danymi i mapami Polskiego Instytutu Geologicznego, które znajdują się na stronie https://geologia.pgi.gov.pl/. Możemy znaleźć tam informacje z każdego zakątka świata.

Kuzyn mieszka na Kaszubach, czyli na obszarze, gdzie lodowiec działał bardzo długo i w głównej mierze ukształtował zarówno krajobraz,
jak i hydrogeologię. Osady wytworzone w czasie działania lodowca sięgają tu ponad 300 m. Są to głównie gliny przewarstwione nieregularnie piaskami.

Studnie położone najbliżej działki kuzyna ujmują główny poziom wodonośny, który znajduje się na tym terenie na głębokości od 100 m do 150 m.

Taki poziom wód gruntowych wiąże się z tym, że:

  • wykonanie tak głębokiej studni kosztuje więcej pieniędzy;
  • studniarz musi posiadać odpowiedni sprzęt wiertniczy do wykonania tego typu studni;
  • dla studni powyżej 30 m wymagany jest projekt robót geologicznych.
  • dodatkowo należy opracować plan ruchu geologicznego, który jest wymagany dla odwiertów o głębokości większej niż 100 m.

Zatem, chcąc wybudować studnię do podlewania ogródka na takim terenie, wcale nie zaoszczędzimy. Okazuje się bowiem, że ze względu na budowę geologiczną, koszty podlewania takiego ogródka własną wodą, mogą być całkiem spore. Oprócz tego, czas urzędowego załatwienia wszystkich pozwoleń też będzie bardzo długi.

W przypadku omawianej działki można było jeszcze liczyć na łut szczęścia. W odległości ok. 500 m od domu kuzyna znajdowała się studnia prywatna, wykopana niedawno, o głębokości ok. 70 m. Pozwalało to przypuszczać, że na tym terenie znajdowała się jakaś zawodniona soczewka. Mogła, ale nie musiała, jak to często w przyrodzie bywa. Potwierdzeniem, że soczewka istnieje, była tylko ta jedna studnia, więc szanse były,
ale nie wiadomo jak wysokie.

Przedstawiłam zatem kuzynowi dwa warianty wiercenia:

  1. Warstwa wodonośna zbudowana z piasków na pewno znajduje się na głębokości ok. 130 m, a wcześniej jest tylko glina. W tej glinie może wystąpić zawodnione przewarstwienie na głębokości ok. 60 – 70 m.
  2. W przypadku braku tego przewarstwienia lub gdyby było w nim za mało wody, należało wiercić aż do głębokości ok. 130 m.

Kuzyn porzucił temat. Pół roku później dostałam od niego zdjęcie wody wypływającej z ziemi. Okazało się, że na działkę obok wprowadził się sąsiad, który, nie zważając na koszty, zaczął wiercić. Dowiercił się do wody na głębokości ok. 58 m, zatem trafił na tę płytszą warstwę.Kuzyn ze spokojem może teraz myśleć o własnym ogródku i realnie oszacować koszty inwestycji, jaką jest budowa przydomowej studni.

Skąd wiedzieć, na jakiej głębokości jest woda na naszej działce?

Jak widać, skomplikowane warunki hydrogeologiczne u sąsiada mogą nam nieco rozjaśnić kwestię hydrogeologii naszej działki, ale nie jest to takie zero-jedynkowe. Skąd wiedzieć, jaka jest głębokość wód gruntowych?

W okolicach, gdzie lądolód w znaczący sposób naciskał na powierzchnię, podłoże ulegało tak gwałtownym zmianom, że doprowadziło to do powstania licznych uskoków. W takich przypadkach, w jednej części miejscowości studnie bywają płytkie, a w drugiej bardzo głębokie.

Jeśli są Państwo zainteresowani analizą hydrogeologiczną działki, zapraszam do kontaktu z firmą r2eko Artur Owczarek. Omawiany tu przykład dotyczył północnej Polski. Warunki na południu naszego kraju są zupełnie inne, ze względu na znikomą działalność lądolodu lub jej brak.Tak naprawdę, każde miejsce ma swoją własną specyfikę. Żyjemy na tak pięknym i zróżnicowanym terenie, że możemy go poznawać długie lata, a i tak zaskoczy nas swoją Naturą.

 

Martyna Leyk-Wesołowska